Các dự án lỡ hẹn hưởng giá FIT ưu đãi sẽ phải chuyển sang cơ chế đấu thầu và giá mua điện chỉ áp dụng tới hết năm 2025, theo đề xuất của Bộ Công Thương.
Với điện mặt trời, theo Quyết định 13/2020, dự án vận hành trước 31/12/2020 sẽ được hưởng giá FIT 7,09 cent một kWh (tương đương 1.644 đồng một kWh) với dự án điện mặt trời mặt đất. Giá với điện mặt trời nổi là 7,69 cent một kWh (khoảng 1.783 đồng một kWh) và điện mặt trời mái nhà 8,38 cent một kWh, tức 1.943 đồng mỗi kWh.
Còn dự án điện gió vận hành thương mại trước 1/11/2021, theo Quyết định 39/2018 là 9,8 cent một kWh (2.223 đồng một kWh) với dự án trên biển; dự án trên bờ là 8,5 cent (1.927 đồng) một kWh.
Đến nay, hàng loạt dự án không kịp vận hành để hưởng các ưu đãi trên. Với xu thế các nước chuyển đổi từ cơ chế giá FIT ưu đãi sang đấu thầu dự án năng lượng tái tạo theo yêu cầu của hệ thống điện, Bộ Công Thương vừa đề xuất Chính phủ chuyển sang cơ chế đấu thầu mua giá điện.
EVN sẽ là đơn vị đấu thầu, dự kiến thực hiện trong năm 2022. Giá mua điện sau đấu thầu sẽ áp dụng trong 3 năm (đến 2025). Sau thời gian này, các dự án điện gió, điện mặt trời sẽ phải đấu thầu tiếp theo quy định do Chính phủ, Bộ Công Thương ban hành.
Đồng tiền tính giá là VND (đồng/kWh) và không điều chỉnh biến động theo tỷ giá VND/USD.
Nhà máy điện sẽ được huy động theo yêu cầu của hệ thống điện, tuân thủ quy định về quy trình điều độ hệ thống điện quốc gia và các quy định khác liên quan; đảm bảo an ninh hệ thống điện.
Các dự án điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp được quyền lựa chọn tham gia thị trường điện cạnh tranh. Trường hợp tham gia, nhà máy có trách nhiệm thực hiện quyền, nghĩa vụ của đơn vị phát điện theo quy định thị trường điện.
Bộ Công Thương đề nghị Chính phủ cho phép xây dựng quy định này theo trình tự, thủ tục rút gọn của Luật ban hành Văn bản pháp luật. Quyết định dự kiến trình Thủ tướng trong tháng 5. Bộ này sẽ xây dựng, ban hành Thông tư về khung giá điện áp dụng cho các dự án chuyển tiếp, có hiệu lực đồng thời với quyết định của Thủ tướng.
Cũng tại báo cáo Chính phủ, Bộ Công Thương đã chỉ ra loạt hạn chế nếu tiếp tục kéo dài cơ chế giá FIT ưu đãi cho các dự án điện gió, điện mặt trời không kịp vận hành thương mại trước thời hạn.
Giá FIT là cơ chế khuyến khích của Nhà nước chỉ được áp dụng trong thời gian nhất định để thu hút đầu tư vào điện gió, điện mặt trời. Nhưng các mức giá FIT ưu đãi này đều kéo dài trong 20 năm. Trong khi đó, giá năng lượng thế giới có xu hướng giảm và khi quy mô phát triển năng lượng tái tạo đã cạnh tranh thì việc xem xét, chuyển dịch sang phát triển cạnh tranh, tiệm cận thị trường là phù hợp.
“Việc giữ nguyên các cơ chế ưu đãi giá FIT sẽ có những hạn chế, như thời hạn hợp đồng mua bán điện 20 năm quá dài, không phù hợp”, Bộ Công Thương nêu quan điểm.
Hiện, chi phí sản xuất điện gió, điện mặt trời đã giảm so với thời điểm ban hành cơ chế giá FIT cách đây 4-5 năm, hiệu suất công nghệ cũng đã được cải thiện, quy mô và kinh nghiệm phát triển mở rộng dự án tốt hơn trước.
Chưa kể, điện gió, điện mặt trời đã chiếm hơn 26% tổng công suất lắp đặt, do đó việc bên mua điện có trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện sản xuất của các nhà máy dẫn tới việc không bình đẳng với nhiều nhà máy điện khác trong hệ thống ảnh hưởng an ninh hệ thống điện.
Bộ Công Thương cho biết, tổng công suất dự án điện mặt trời đã bổ sung quy hoạch là 15.400 MW, trong đó 148 nhà máy đã kịp vận hành thương mại đến hết 31/12/2020, với công suất gần 8.853 MW.
Với điện gió, tổng công suất dự án đã bổ sung quy hoạch là 11.921 MW, trong số này 84 nhà máy kịp COD toàn bộ và một phần, công suất hơn 3.980 MW. Còn khoảng 37 dự án điện gió trượt COD, không kịp vận hành để hưởng giá FIT ưu đãi 20 năm.
